ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
 

    Ο ναός των Αγίων (ή Δώδεκα) Αποστόλων βρίσκεται νότια της οδού Αγίου Δημητρίου, σχεδόν σε επαφή με τα Δυτικά Τείχη, όπου υπήρχε η αρχαία Ληταία Πύλη.

    Είναι και ο ναός αυτός -όπως η Αγία Αικατερίνη- σταυροειδής τρουλωτός ναός της λεγόμενης "Μακεδονικής Σχολής", μία και ο υψηλός κεντρικός του τρούλος εδράζεται στο τετράγωνο που σχηματίζουν τέσσερις καμάρες σε σχήμα σταυρού. Όπως στην Αγία Αικατερίνη, έτσι και στο ναό των Αγίων Αποστόλων, στις τρεις άλλες πλευρές του, εκτός του ιερού, δημιουργείται ένα χαμηλωμένο κλίτος, στις τέσσερις γωνίες του οποίου ανυψώνονται ισάριθμοι τρούλοι μικρότεροι σε ύψος από αυτόν του κέντρου. Οι απολήξεις, -βόρεια και νότια- του πλάγιου κλίτους καταλήγουν σε μικρά παρεκκλήσια, ενώ δεξιά και αριστερά του ιερού δημιουργούνται δύο μικρότερες κόγχες που χρησιμεύουν αντίστοιχα για πρόθεση και διακονικό. Στη δυτική όψη, εκτός από την είσοδο, σχηματίζονται 6 συνολικά ανοίγματα, τα οποία διαχωρίζονται μεταξύ τους από 4 μαρμάρινους κίονες με γλυπτά κιονόκρανα, πάνω στα οποία καταλήγουν και εδράζονται ημικυκλικά τόξα.

    Το μνημείο, πέρα από την ιδιαίτερη αισθητική μορφολογία που συνθέτουν οι όγκοι του και τα επιμέρους αρχιτεκτονικά του στοιχεία, διακρίνεται για την πολύ ενδιαφέρουσα και περίτεχνη τοιχοποιία του (πλινθοπερίκλειστος). Προπαντώς στο ανατολικό τμήμα (ιερό) σχηματίζονται υπέροχα διακοσμητικά σχήματα, μαίανδροι και οδοντωτές ταινίες, που αποδεικνύουν οικοδομική τέχνη πολύ υψηλού επιπέδου.
 
 

 Κάτοψη του ναού των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης. Όπως και στους άλλους ναούς της Θεσσαλονίκης της "Παλαιολόγειας εποχής", το κτίριο αναπτύσσεται γύρω από το σταυρό που σχηματίζουν οι κάθετες καμάρες.
 
 

    Δύο άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία που σώζονται στον γύρω από το ναό χώρο, το τμήμα ενός πρόπυλου και τμήμα της ανατολικής όψης κτίσματος νότια του ναού, καθώς και μία κτιστή υδατοδεξαμενή ("κινστέρνα") βορειοδυτικά, πείθουν πως ο ναός των Αγίων Αποστόλων υπήρξε καθολικό μοναστηριού. Η χωρητικότητα μάλιστα της της υδατοδεξαμενής (750 περίπου κυβικά μέτρα νερού) μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως το μοναστήρι αυτό στα χρόνια της ακμής του θα ήταν ασφαλώς πολυάνθρωπο.

    Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά άριστης τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων (14ος αιώνας) που αποκαλύφθηκαν μόλις το 1940 κατά τη διάρκεια αναστηλωτικών εργασιών. Και εδώ οι τοίχοι έχουν επιχριστεί με κονίαμα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, όταν ο ναός μετατράπηκε από τους τούρκους σε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) με το όνομα "Σοούκ-Σου τζαμί".

    Το πότε κτίστηκε ο ναός των Αγίων Αποστόλων προκύπτει από μονόγραμμα του Πατριάρχη Νίφωνα, που υπάρχει χαραγμένο στα επιστύλια των δύο κιόνων της αψίδας του νάρθηκα και από επιγραφή χαραγμένη στο ανώφλι της νότιας εισόδου του ναού (μεταξύ 1312 και 1315).
 
 


Βορειοδυτική όψη του ναού των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης.
 

 
Ανατολική όψη (κόγχη ιερού) του ναού των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης.
Πέρα από την ιδιαίτερη αισθητική μορφολογία που συνθέτουν οι όγκοι του μνημείου, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περίτεχνη τοιχοποιία του με τα υπέροχα διακοσμητικά σχήματα και τις οδοντωτές ταινίες.
  
 
 
Διακοσμητικό ένθετο από το αρχαίο πρόπυλο της παλιάς μονής των Αγίων Αποστόλων,
που τμήμα του σώζεται στην οδό Παπαρρηγοπούλου.
 
 
Κεραμοπλαστικός διάκοσμος με την επιγραφή του Πατριάρχη Νίφωνα Α΄,
στα χρόνια της πατριαρχίας του οποίου ιδρύθηκε η μονή των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης.
 
 

Τοίχος της παλιάς μονής των Αγίων Αποστόλων που σώζεται σήμερα νότια του ναού.
 
 
Νότια όψη της κτιστής υδατοδεξαμενής (κινστέρνας) της μονής των Αγίων Αποστόλων που σώζεται σήμερα βορειοδυτικά του ναού.
 
 
 
Η Μεταμόρφωση του Χρστού. Ο Χριστός και οι Προφήτες.
Ψηφιδωτά από το ναό των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης.
 
 
Ο Ματθαίος. Ψηφιδωτό από το ναό των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης.
 
 
 
 
 
Βυζαντινές Χριστιανικές Εκκλησίες

Επιστροφή στη Home Page